NOWINY (50o27’N, 23o08’E)

- wieś powstała na przełomie XVII i XVIII wieku w Ordynacji Zamojskiej i nosiła wtedy nazwę Izbice. Istniał tu folwark, dwa młyny, folusz, karczma i gorzelnia. W 1943 roku wieś została spacyfikowana przez Niemców. Mieszkańców wysiedlono, a gospodarstwa spalono. W pobliżu wsi 30 kwietnia 1944 roku miała miejsce bitwa partyzantów z załogą niemieckiego pociągu pancernego. Podczas walki Niemcy podpalili wieś.  Ponowny pożar zniszczył wieś w roku 1954, ale wkrótce została ona odbudowana. W korycie rzeki Sopot koło Nowin występuje seria niewielkich progów skalnych – szumów. W pobliżu wsi w lutym 1951 roku zginął z rąk Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego dowódca oddziału partyzanckiego Wolność i Niezawisłość Jan Leonowicz pseudonim „Burta”.

 

Czartowe Pole

- rezerwat krajobrazowo-leśny położony nad rzeką Sopot na południowy-wschód od wsi Hamernia w strefie krawędziowej Roztocza Tomaszowskiego. Utworzony został w 1958 roku. Na powierzchni 80,51 ha chroni się malowniczy krajobraz doliny rzeki Sopot, w jej przełomie przez strefę krawędziową Roztocza, z licznymi wodospadami w korycie potoku. Wodospady te powstały na progach skalnych utworzonych na tektonicznych uskokach, jakie powstały w wyniku ruchów tektonicznych w piaskowcach trzeciorzędowych. Ochronie podlegają również zbiorowiska roślinne. W niższych partiach  zbocza doliny pokrywa wilgotny bór sosnowo-jodłowo-świerkowy, w wyższych partiach przechodzący w bór jodłowy z domieszką sosny zwyczajnej i świerka pospolitego. Dno doliny porastają naturalne lasy łęgowe. W rezerwacie spotyka się rzadkie gatunki roślin: zanokcica skalna, zanokcica zielona, nerecznica szerokolistna, zachyłka Roberta, paprotnik kolczysty kruszczyk szerokolistny, storczyk plamisty, parzydło leśne. Występują tu rzadkie gatunki ptaków, m.in. płochacz pokrzywnica

 

Rezerwat Nowiny

- rezerwat częściowy w gminie Susiec na Roztoczu Tomaszowskim o powierzchni 3,83 ha został utworzony w 1999 roku w celu ochrony roślinności wodnej i torfowiskowej na małych bagnach śródleśnych. Na jego terenie znajdują się niewielkie, płytkie jeziorka, które otaczają torfowiska przejściowe. Występują tu rzadkie rośliny chronione: grzybienie północne, rosiczki , bagno zwyczajne, bagnica torfowa, bobrek trójlistkowy.

Kamieniołom „Nowiny”

Roztocze jest pasmem wzgórz ciągnących się od okolic Kraśnika do okolic Lwowa. Ze względu na cechy budowy geologicznej i ukształtowania powierzchni na terenie Polski dzieli się je na cztery części: Roztocze Gorajskie, Szczebrzeszyńskie, Tomaszowskie i Rawskie. Obszar ten budują głównie skały wieku górnokredowego (65 – 83 mln lat). Są to gezy, opoki, wapienie i margle o różnej odporności na wietrzenie, erozję i denudację. Osiągają one miąższość 900 – 1400 m. Zalegają one na płytowo ułożonych skałach ery paleozoicznej (około 360 mln – 540 mln lat). W niektórych miejscach na skałach kredowych zachowały się przykrywające je osady płytkiego morza, jakie było tu w początkach ery kenozoicznej ( 8 – 40 mln lat). Są to głównie utwory piaszczyste, piaszczysto-wapienne i i węglanowe o miąższości maksynalnie dochodzącej do kilkudziesięciu metrów. Obszar ten został porozcinany przez liczne pęknięcia (uskoki tektoniczne) i nierównomiernie wydźwignięty w okresie neogenu (około 3 – 23 mln lat). W plejstocenie  obszar ten uległ zlodowaceniom. Z tego okresu zachowały się jedynie fragmentaryczne osady.

 

Kamieniołom Nowiny

położony jest  na Roztoczu Tomaszowskim (Środkowym) w jego południowej strefie krawędziowej na zboczach Krzyżowej Góry. Na ścianach powstałych w wyniku eksploatacji skał możemy dziś prześledzić budowę geologiczną tej strefy. Widoczne są tutaj naprzemianlegle warstwy masywnych wapieni  detrytycznych (powstałych z rozdrobnionych osadów) oraz  z cienkowarstwowanych wapieni, powstałych z pokruszonych szczątków organizmów, żyjących w strefie przybrzeżnej płytkiego, ciepłego morza (około 11,6 – 16 mln lat). Czasami można tu znaleźć muszle przegrzebków i ostryg z tamtego okresu.

W kamieniołomie eksploatowano skały na potrzeby budowlane. Wywożone były one kolejką wąskotorową do stacji w Nowinach. Niektóre wapienie  miejscowa ludność wypalała w prymitywnych piecach – w ten sposób produkowano wapno. W latach 1944 – 1945 w kamieniołomach pracowali więźniowie obozu w Błudku. Byli to głównie żołnierze Armii Krajowej.