W ramach projektu „Inicjatywy obywatelski na rzecz ekorozwoju” realizowanego przez Fundację – Instytut na rzecz Ekorozwoju ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarski Wodnej został zmodernizowany zbiornik wodny tzw. Źrąbek – miejsce źródeł rzeki Krynica w Suścu.
Inicjatorem projektu pt.” Zabezpieczenie brzegów i zagospodarowanie zbiornika źródeł rzeki Krynica w Suścu” było Roztoczańskie Stowarzyszenie Agroturystyczne w Suścu. Do współpracy włączyła się Gmina Susiec, Wspólnota Gruntowa wsi Susiec, strażacy Ochotniczej Straży Pożarnej w Suścu oraz mieszkańcy Suśca.
W konsekwencji został odnowiony cały zbiornik wodny. Dzięki osobistemu zaangażowaniu Wójta Gminy Susiec Zbigniewa Naklickiego wyremontowano również drewniany budynek na wodzie.
O historii tego miejsca można dowiedzieć się od mieszkańców wsi Susiec. Jej krótką treść przedstawiono, na ustawionej tablicy. Obok tablicy został ustawiony stojak na rowery dla turystów podróżujących Centralnym Szlakiem Rowerowym Roztocza i Szlakiem Rowerowym Polski Wschodniej GREEN VELO.
Wykonawcą prac niwelacyjnych była firma PRAKITBUD Adam Gwizdała z siedzibą w Tomaszowie Lubelskim a pozostałych prac AGRO-BUD Bogdan Kozyra z siedzibą w Suścu.
Dziękujemy mieszkańcom za pomoc w pracach porządkowych przy karczowaniu krzewów, ścince drzewa, grabieniu poboczy po ciężkim sprzęcie, sianiu trawy, podlewaniu itd. Przekazujemy też podziękowanie Pani Marii Mazik za opowieści, dzięki którym można było odtworzyć część zwyczajów i prac naszych przodków.
Turystów i wszystkich Państwa zapraszamy do oglądania zbiornika nocą przy świetle lamp solarnych rozstawionych w wodzie. W dzień jest ich 6 sztuk a nocą jakby 12.
Serdecznie wszystkich Państwa prosimy o dbanie o to miejsce i zgłaszanie pomysłów na miarę finansowych możliwości do dalszego podnoszenia jego estetycznego wyglądu. W najbliższej przyszłości planuje się pokaz dawnego procesu prania pościeli oraz płukania w źródlanej wodzie Źrąbka.
Według mieszkańców woda ze źródeł doskonale nadaje się do kiszenia ogórków, nie jest jednak badana pod kątem przydatności do spożycia. Warto jednak sprawdzić czy legenda umieszczona na tablicy jest prawdziwa.
Poniżej:
[GALERIA ZDJĘĆ] (zdjęcia od nr 1 do nr 7 prezentują wygląd Źrąbka przed pracami modernizacyjnymi) fot. K Łagowski
Wygląd Tablicy
Rysunek praczek - Justyna Robak
Mapa z rzeką Krynica - wyk. Paweł Wład
Tekst na tablicy do skopiowania poniżej:
"ŹRĄBEK – źródła rzeki Krynica
Zbiornik wodny utworzony przez wiele źródeł, których intensywność i ilość zmienia się w zależności od pory roku i poziomu wód gruntowych. Okresowo zalewany jest wodami opadowymi. Nazwa pochodzi najprawdopodobniej od słowa zrąbek – skraj, brzeg. Uprzednio zaniżony teren o błotnistym gruncie z czterema ciekami łączącymi się w rzekę Krynica.
Na przełomie XVIII i XIX w. w powstającej osadzie Susiec (pierwotnie Suszec) był jednym z niewielu miejsc z pitną wodą. To również teren, który w późniejszych latach wykorzystywany był do prania ubrań, pościeli, płócien. Miejsca przy źródłach, zwane ozrębinami, budowane z drewnianych desek, były ściśle przyporządkowane czterem okolicznym wsiom: Susiec, Oseredek, Grabowica i Zagóra. Proces prania zaczynał się w zolnikach – drewnianych beczkach, w których przysypane popiołem drzewnym lniane ubrania, polewano gorącą wodą. Wytworzony w ten sposób ług (soda) rozpuszczał tłuszcz i zabrudzenia. Gorące tkaniny transportowano do źródeł przy pomocy nosideł – drewnianych belek do noszenia wiader. Tam na przemian mocząc i uderzając kijankami - drewnianymi deskami, płukano je. Duże płachty dla wygody zaczepiano rogiem za obrzeże, by płukały się w bieżącej wodzie, a wykręcano je poprzez owijanie na wbitych palach. Płótna wyrabiane w przydomowych pracowniach tkackich, a przeznaczone do szycia ubrań wielokrotnie moczono i suszono na słońcu w tzw. procesie bielenia - w celu uzyskania efektu bieli. Tę ciężką pracę zarówno w porze letniej, jak i zimowej wykonywały wyłącznie kobiety. Było to też miejsce towarzyskie, gdzie wymieniano się informacjami o bieżących wydarzeniach w okolicznych miejscowościach.
Dzisiaj to miejsce historyczne, nawiązujące do tradycji i kultury Roztocza.
Wg legendy obmycie twarzy przy źródłach gładzi pannom lica, przynosi miłość i szczęście.
Dbajmy o to miejsce i ocalmy je od zapomnienia!"
